Nghiên cứu mới: Muỗi đực biến đổi gen giúp cắt giảm bệnh tật

Ngày 31 tháng 10 năm 2022 số lượng muỗi mang bệnh ở một thành phố của Brazil đã giảm tới 96% sau khi hàng trăm con muỗi đực biến đổi gen được thả ra.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có khoảng 1 triệu người chết vì các bệnh do muỗi truyền. Đây là lý do tại sao sinh vật nhỏ bé này luôn xếp đầu bảng trong top 10 động vật giết người đáng sợ nhất hành tình.

Bản thân những cú đốt của muỗi, chúng không thể giết chết bạn. Vấn đề nằm ở chỗ, có vô số virus và ký sinh trùng đang đi nhờ cơ thể muỗi, và chúng sẽ tấn công cơ thể bạn khi chiếc vòi của những con muỗi cắm vào mạch máu của bạn.

Hãy xem xét một ví dụ, sốt xuất huyết. Sốt xuất huyết là căn bệnh hàng đầu gây ra những ca nhập viện và tử vong ở trẻ em và cả người trưởng thành ở một số quốc gia Châu Á và Mỹ Latinh. Năm 2016, chỉ tính riêng ba khu vực Châu Mỹ, Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương đã báo cáo 3,34 triệu trường hợp nhiễm sốt xuất huyết, theo WHO.

Trong khi chúng ta chưa thể có một loại vắc-xin hiệu quả nào để chống lại sốt xuất huyết, Zika, chikungunya và các bệnh lây truyền qua muỗi khác, các nhà khoa học đã phát triển một số chiến lược di truyền để giảm số lượng muỗi. Một trong những chiến lược này liên quan đến việc thả những con muỗi biến đổi gen (GM) vào môi trường hoang dã.

Công ty công nghệ sinh học Oxitec của Anh đang thả những con muỗi đực này ở các địa điểm khác trên thế giới để kiểm soát các bệnh do muỗi lây lan. Chẳng hạn như sốt xuất huyết, sốt rét và Zika.

Đặc tính của loài muỗi nói chung là chỉ có muỗi cái mới hút máu để sinh sản, còn muỗi đực chỉ hút nhựa cây, nhựa trái cây. Dựa theo nguyên lý này, Công ty Công nghệ sinh học Oxitec đã bắt muỗi đực rồi chỉnh sửa một đoạn gen di truyền của nó. Khi nó giao phối với muỗi cái và khi muỗi cái đẻ trứng, trứng biến thành bọ gậy (lăng quăng) rồi thành muỗi nhưng tất cả đều là muỗi đực. Muỗi đực được biến đổi gen để truyền một gen cho con cái khiến chúng chết trước khi có thể sinh sản và lây lan bệnh tật.  

Cuộc thử nghiệm mới nhất diễn ra ở Indaiatuba thuộc bang Sao Paulo khi hàng trăm con đực được thả từ tháng 5 năm 2018 đến tháng 4 năm 2019, New Scientist đưa tin.

Theo New Scientist, so với các cộng đồng không thả muỗi, số lượng muỗi ở những nơi thả muỗi đã giảm 88% đến 96% từ tháng 11/2018 đến tháng 4/2019 vào mùa sinh sản cao điểm.

Từ việc sử dụng bẫy muỗi, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng gen di truyền được tìm thấy trong khoảng một nửa số con đực còn sống của những con muỗi đã biến đổi. Gen này biến mất sau sáu tháng hoặc lâu hơn.

Nathan Rose - người đứng đầu chương trình sốt rét của Oxitec nói với New Scientist: “Đó chính xác là những gì chúng tôi mong đợi. Chúng tôi biết rằng gen ở những con muỗi đực sẽ tiếp tục hoạt động trong thời gian ngắn, nhưng chúng tôi hy vọng nó sẽ biến mất”.

Thử nghiệm không xác định được liệu sự lây lan của các dịch bệnh có giảm hay không khi khả năng sinh sản của muỗi giảm. Tuy nhiên, các nghiên cứu tương tự không liên quan đến Oxitec đã báo cáo số ca mắc sốt xuất huyết được tìm thấy ở Indonesia và Australia đã giảm đáng kể sau khi muỗi đực biến đổi gen xuất hiện, New Scientist cho biết.

Theo VietQ